بمنظــور توســعه صــادرات جمهــوری اســلامی ایــران و افــزایش تــوان رقابــت صادرکنندگان کالاها و خدمات قابل صدور ایرانی در سایر کشورها، بانکها می توانند با استفاده ازمنابع ارزی خود، ”حساب ذخیره ارزی“[note]ستفاده از تسهیلات حساب ذخیره ارزی در چارچوب این آئین نامه منوط به رعایت مقررات و
دستورالعملهای مربوط به نحوه استفاده از حساب ذخیره ارزی که از طریق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به آن بانک ابلاغ گردیده و رعایت سایر مقررات مربوطه میباشد. [/note]، تسهیلات دریافتی از سایر بانکها و موسسات خارجی و سایر منابع ارزی نسبت به اعطای تسهیلات در چـارچوب ایـن آئین نامه بصورت انفرادی یا سندیکایی اقدام نمایند.
[—ATOC—]
[—TAG:h2—]
١ـ تعاریف:
خریدار:
واردکننده کالاها و خدمات از ایران در سایر کشورها.
فروشنده:
صادرکننده کالاها و خدمات از ایران به سایر کشورها.
بانک داخلی:
هر بانک تجاری یا تخصصی یا هر موسسه اعتباری غیربـانکی مجـاز از سـوی بانـک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
بانک خارجی:
بانک فعال در عملیات بانکی بین المللی در سایر کشورها.
بانک مرکزی:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
صندوق:
صندوق ضمانت صادرات ایران.
ضامن:
صندوق ضمانت صادرات ایران یا هر موسسه بین المللی بیمه ای یا بانکی معتبـر کـه منفرداً یا مشترکاً بازپرداخت تسهیلات در سررسید را ضمانت می نماید.
قرارداد تجاری:
قرارداد فروش کالاها و خدمات صادراتی منعقده بین فروشنده و خریـدار یـا پروفـرم صادره توسط فروشنده و مورد قبول خریدار .
قرارداد تسهیلات :
قرارداد اعطای تسهیلات منعقده بین بانک داخلـی (تسـهیلات دهنـده) از یکسـو و بانک/خریدار خارجی یا فروشنده ایرانی (گیرنده تسهیلات) ازسوی دیگر.
اعتبار اسنادی :
اعتبار اسنادی غیرقابل برگشت گشایش شده توسط بانک خارجی به نفع فروشنده در چــارچوب آخــرین مقــررات متحدالشــکل اعتبــارات اســنادی اتــاق بازرگــانی بین المللی (UCP۶٠٠)
(Buyer’s Credit) خریدار اعتبــار :
تسهیلاتی که بمـوجب قرارداد تسهیلات (درارتباط با صادرات کالا/خدمات) ازطریـق بانک داخلی (تسهیلات دهنده) دراختیار بانک /خریدار خارجی (گیرنـده تسـهیلات) قرار می گیرد.
(Supplier’s Credit) فروشنده اعتبار :
تسهیلاتی که بموجب قرارداد تسهیلات (درارتباط با صادرات کالا/خدمات) دراختیـار فروشنده قرار می گیرد.
٢- ضوابط اعطای تسهیلات صادراتی:
۲-۱- بانکهــای داخلــی مــی تواننــد بــه تشــخیص و مســئولیت خــود بــه هــر گیرنــده تســهیلات (بانک /خریدارخارجی و یا فروشنده) مورد قبول خود، تحت قرارداد عمومی و یـا قـرارداد مـوردی تامین مالی صادرات به صورت اعتبار خریدار و یا اعتبار فروشنده بصورت انفرادی یا سـندیکایی بـا رعایت سقفهای مجازتسهیلات اعطا نمایند.
تبصره : بانکهای داخلی می توانند برای تامین مالی بخش ایرانی پروژه های چند ملیتی در سایر کشـورها بـا بانکهای خارجی تسهیلات دهنده در آن پروژه ها مشارکت/همـاهنگی و بـه صـورت مسـتقل و یـا سندیکایی تسهیلات اعطا نمایند.
٢-٢- اعطای تسهیلات درمقابل پوشش کافی ازجمله ضمانت قابـل قبـول بانـک داخلـی بـرای تضـمین بازپرداخت تسهیلات و جبران خسارت ،امکان پذیر است.
تبصره ١- صندوق ضمانت صادرات ایران فهرست کشورهای مورد نظر خود برای صدور ضمانت نامه تامین مالی صادرات و اصلاحات بعدی آن را به بانک مرکزی ج.ا.ا و سیستم بانکی کشور اعلام می نماید.
تبصره ٢- چنانچه ضمانت بازپرداخت توسط ضامن، کل مبلغ تسهیلات اعطایی را پوشش ندهد بانک داخلی می تواند تضمین اضافی متناسب با مبلغ تسهیلات بدون پوشش مطالبه و یا خود با دریافت هزینه ریسک مناسب برای مبلغ تسهیلات بدون پوشش قبول ریسک نماید.
٣-٢- اعطای تسهیلات موکول به دریافت اعتبار اسنادی غیــرقابل برگشت برای پرداخت مبلغ مندرج در قرارداد تجاری به فروشنده می باشد.
تبصره : اعطای تسهیلات خارج از چارچوب اعتبار اسنادی با تشخیص و تقاضای بانـک داخلـی و موافقـت بانک مرکزی امکان پذیر است.
۴-٢- اعطای تسهیلات موکول به رعایت ضوابط اعتباری و مقررات داخلی بانک تسهیلات دهنده می باشد.
تبصره ١- درصورت تضمین بازپرداخت توسط بانک یا موسسه معتبر بین المللی و یا گشایش اعتبـار اسـنادی مدت دار غیرقابل برگشت توسط اینگونه بانکها ، اعطای تسـهیلات بـه متقاضـیان آن کشـورها بـا تشخیص بانک عامل بلامانع می باشد.
تبصره ٢- چنانچه صندوق ضمانت صادرات ایران بازپرداخت تسهیلات به اینگونه کشورها را تضـمین نمایـد ، اعطای تسهیلات پس از اخذ مجوز بانک مرکزی مجاز می باشد.
۶-٢- تسهیلات موردنظر برای صادرات کالاها و خدماتی قابل اعطا است کـه حـداقل ۶٠ درصـد ارزش آن کالاها ساخت ایران و یا ۶٠ درصد ارزش آن خدمات توسط صادرکنندگان ایرانی قابل ارائـه باشـند .
تشخیص این امر درمورد کالا برعهده دستگاه ذیربط و درخصوص خدمات فنی و مهندسی برعهـده کمیته موضوع ماده ١٩ آئین نامه مقررات حمایتی دولت برای صادرات خدمات فنی و مهندسـی مـی باشد.
٧-٢- بمنظور تامین سرمایه موردنیاز به ارز در تولید یا تامین کالاهای صادراتی یا ملزومات موردنیاز پروژه های فنی و مهندسی، بانکها مجازند نسبت به پرداخت تسهیلات ارزی قبل از حمل کـالا و یـا ارایـه خدمات (در سقف نیاز ارزی) ، به تولیدکننده یا صادرکننده اقدام نمایند.
٣- مراحل اجرایی اعطای تسهیلات :
١-٣- بررسی امکان اعطای تسهیلات:
١-١-٣- درخواست تامین مالی از بانک داخلی:
تقاضای استفاده از تسهیلات صادراتی با ذکر مبلغ و مشخصات قرارداد تجاری ازسوی متقاضی به بانک داخلی ارائه می گردد.
٢-١-٣- پس از دریافت گواهی اولیه ضامن برای تضمین تسهیلات و اطمینان از گشایش اعتبارات اسنادی و یا تعیین و توافق سایر روشهای پرداخت (با رعایت تبصره ذیل بند ٣-٢ ، بانک تسهیلات دهنده ضمن بررسی مدارک و انجام مذاکــرات و پیش بینی منابع لازم ،موافقت مشــروط خود را به متقاضی اعلام مینماید.
٣-١-٣- امضای قرارداد تسهیلات و نافذ شدن آن:
پس از توافق طرفین درمورد کلیه جنبه های مالی، حقوقی، اجرایی و ضمانتی، قرارداد تسـهیلات امضاء و بین طرفین مبادله می شود. با محقق شدن پیش شـرطهای مـوردنظر، بانـک تسـهیلات دهنده موثر شدن قرارداد و موافقت قطعی خود با اعطای تسهیلات را به گیرنده تسـهیلات اعـلام می نماید.
٢-٣- شرایط انعقاد قرارداد تسهیلات: قرارداد تسهیلات باید حاوی جزئیات مالی، حقـوقی و اجرایـی موردنظر بانک داخلی ازجمله نکات زیر باشد:
١-مشخصات اعطاکننده و گیرنده تسهیلات
٢-مشخصات فروشنده و خریدار- طرفهای قرارداد تجاری
٣-مشخصات کالاها و خدمات موضوع قرارداد تجاری
۴-مبلغ و نوع ارز قرارداد
۵-تعیین نرخ سود تسهیلات اعطایی (شامل هزینه منابع و سود بانک تسهیلات دهنده) بـا مشـخص نمودن نرخ پایه برای محاسبه سود (نرخ ثابت یا شناور) و مبنا و حاشیه سود درمورد نرخ شناور.
تبصره : نرخ سود تسهیلات ارزی صادراتی جهت طرحهایی کـه دارای پوشـش صـندوق ضـمانت صادرات میباشند،یک درصد کمتر در نظر گرفته میشود.
۶-تعیین نحـوه محاسـبه و پرداخـت سـود تسـهیلات و سررسـیدهای آن در دوره برداشـت و بازپرداخت.
تبصره : سود تسهیلات و سایر هزینه های مربوط به دوره برداشت در همان دوره و اصل اقساط بـه همراه سود متعلقه آن در دوره بازپرداخت توسط گیرنده تسهیلات پرداخت می شود
٧-تعیین نرخ هزینه تعهد و نحوه محاسبه و پرداخت آن برای اعتبارات میان مدت.
٨-تعیین نرخ هزینه مدیریت و نحوه محاسبه و پرداخت آن برای اعتبارات میان مدت.
٩-تعیین وجه التزام پرداخت خسارت تاخیر تادیه و نحوه محاسبه و پرداخت آن.
١٠-تعیین مشخصات حسابهای مربوط جهت وصول اصل، سود و سایر مبالغ قابل پرداخـت تحـت قرارداد تسهیلات.
١١-شرایط نافذ شدن قرارداد تسهیلات : پس از احراز شرایط تعیین شده ازسـوی بانـک تسـهیلات دهنده ازجمله ضمانت بازپرداخت و تعیین روش پرداخت قابل قبول ، موثر شدن قرارداد تسـهیلات به صورت کتبی به گیرنده تسهیلات اعلام خواهد شد.
١٢-دوره برداشت یا استفاده از تسهیلات: از تاریخ موثر شدن قرارداد تسهیلات ضروریست تـاریخ دقیقی بعنوان آخرین فرجه برای برداشت تسهیلات مشخص و درج گردد . دوره مذکور بـا موافقـت ضامن و بانک تسهیلات دهنده متناسب با اصلاح قرارداد تجاری قابل تمدید می باشد.
١٣-شرایط پرداخت مبلغ قرارداد تجاری: در قراردادهای کوتاه مدت تا حـداکثرکل مبلـغ قـرارداد تجاری و در قراردادهای میان مدت ٨۵ درصد مبلغ قـرارداد تجـاری وحـق بیمـه ضـامن از محـل تسهیلات قابل اعطا می باشد
تبصره : درقراردادهای میان مدت حداقل ١۵ درصد مبلغ قرارداد تجاری و ١۵ درصد حق بیمه ضــامن مـی تواندبـــه صـــورت پـــیش پرداخـــت ، میـــان پـــــرداخت و یـــا ترکیبـــی از ایـــن دو ( در قبال اسناد حمل کالا / ارائه خدمات ) تا زمان استفاده از تسهیلات توسـط خریـدار و از طریـق بانک داخلی به فروشنده پرداخت گردد.
١۴- درصورت موافقت بانک تسهیلات دهنده و ضامن با تمدیـد دوره برداشـت تسـهیلات، تمدیـد آخرین فرجه برای نقطه شروع دوره بازپرداخت نیز متناسب با مدت تمدیـد دوره برداشـت بلامـانع خواهد بود، مشروط براینکه پس از تمدید،کل مدت دوره قرارداد تسهیلات از ١٠ سال تجاوز ننماید.
١۵- تعداد اقساط بازپرداخت و تناوب آنها: برای تسهیلات کوتاه مدت در یک یا چند قسط حـداکثر ظرف دوره بازپرداخت و برای تسهیلات میان مدت در اقساط مسـاوی و متـوالی حـداکثر ۶ ماهـه، سررسید اولین قسط حداکثر ۶ ماه پس از نقطه شروع دوره بازپرداخت.
١۶- دوره بازپرداخت تسهیلات:برای کالاهای مصرفی(تسهیلات کوتاه مدت)تا حداکثر دو سال پـس از تاریخ معامله هر سری اسناد حمل و برای کالاهای سرمایه ای، اجرای طرح و صدور خدمات فنی و مهندسی (تسهیلات میان مدت) حداکثر تا ٧ سال از نقطه شروع دوره بازپرداخت به تشخیص بانک
اعطا کننده تسهیلات.
١٧- شــرایط تضــمین یــا وثیقــه تســهیلات تعیــین شــده بــرای کشــور و بانــک خــارجی بــا هماهنگی ضامن
١٨- موارد قصور از ناحیه گیرنده تسهیلات و پیامدهای آن (تعلیق قرارداد تسهیلات و حـال شـدن کل مانده تسهیلات برداشت شده) .
١٩- امکان واگذاری مطالبات ناشی از اعطای تسهیلات به اشخاص ثالث (یا ضامنین).
٢٠- مرجع رسیدگی به اختلافات احتمالی طرفین و حل و فصل آنها.
٢١- قانون حاکم بر قرارداد.
٢٢- التزام ها و شروط ضمن عقد .
٢٣- پیوستهای مرتبط با امور مالی، حقوقی و اجرایی قرارداد.
٢۴- زبان نگارش قرارداد (حتی المقدور به زبانهای فارسی و انگلیسی).
۴- مراجعه به ضامن و مطالبه وجوه تادیه نشده:
١-۴- اقدامات اجرایی درصورت قصور گیرنده تسهیلات:
هرگاه گیرنده تسهیلات در ایفای تعهدات مندرج در قرارداد تسهیلات قصور نماید بانک تسهیلات دهنده باتوجه به مفاد و شرایط «موارد قصور» مذکور در قرارداد تسهیلات، همزمان اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
١-١-۴- ارسال اخطار کتبی برای گیرنده تسهیلات طبق شرایط قرارداد.
٢-١-۴- اعلام مراتب به ضامن و بانک مرکزی همراه با اطلاعات لازم.
٣-١-۴- سایر اقدامات آتی براساس شرایط ضمانت نامه ضامن و قراردادهای ذیربط.
٢-۴- مطالبه وجوه تادیه نشده از ضامن:
چنانچه بانک تسهیلات دهنده ظرف مهلت مقرر در قرارداد تسهیلات موفق به وصول مطالبات خود از گیرنده تسهیلات نشود در پایان مهلت مذکور ، مبلغ مورد ضمانت و جبران هزینه های متعلقه را مطابق شرایط ضمانت نامه از ضامن مطالبه و دریافت خواهد نمود.
٣-۴- واگذاری حقوق بانک تسهیلات دهنده به ضامن:
با دریافت مبالغ موردمطالبه بانک تسهیلات دهنده از ضامن، بانک مذکور متناسباً حقوق خود نسبت به قرارداد تسهیلات و یا هرگونه ضمانت و وثیقه مربوط به تسهیلات موردنظر را باتوجه به شرایط ضمانت نامه به ضامن واگذار خواهد نمود.
۵- موارد پیش بینی نشده :
موارد پیش بینی نشده در این آئین نامه ، تابع ضوابط و مقررات مربوط خواهد بود.